Suudi Arabistan’ın ütopik projesi Neom çöküşün eşiğinde

Suudi Arabistan’ın tartışmalı ve astronomik bütçeli kentsel dönüşüm projesi Neom, ciddi bir krizle karşı karşıya. Financial Times’ın üst düzey kaynaklara dayandırdığı rapora göre proje, planlandığı şekilde ilerlemiyor ve işlevsellik açısından ciddi sorunlar yaşıyor.

Çizginin sonu

Neom, Kızıldeniz kıyısında uzanan fantastik bir dizi şehir projesi olarak tasarlanmıştı. Projenin merkezinde The Line adı verilen ve 2030 yılına kadar 9 milyon kişilik nüfusu barındırabileceği öngörülen 170 km’lik bir şehir bulunuyor. Şehrin tasarımı, alışılmışın dışında mimari unsurlar içeriyor. Bunlardan biri, şehrin “giriş” marinasının üzerinde asılı kalacak şekilde planlanan ve ters çevrilmiş bir yapı olan “chandelier” (avize) binası.

Ancak proje ilerledikçe bu yapının inşa edilebilirliği bile sorgulanmaya başlandı. Sadece bu asılı bina değil, The Line’ın kendisi de küçüldü. Başlangıçta 20 şehir modülünden oluşması planlanan proje, şimdi yalnızca üç modüle indirildi. İlk konseptlerde, 20 modülün yalnızca 10’u tamamlanacak şekilde planlanmış ve 2030’a kadar bitirilmesi öngörülmüştü. Hatta ilk sakinlerin 2025 başında taşınması hedefleniyordu. Fakat inşaat ekipleri hâlâ temel hazırlık çalışmalarına başlamış durumda.

Projeler küçültülüyor

Bugüne kadar projeye en az 50 milyar dolar harcanmış olsa da çölde kazıklar ve derin hendekler dışında somut bir ilerleme kaydedilemedi. Suudi Veliaht Prens Muhammed’in başkanlığında Neom, ilk faz planlarını dramatik şekilde küçülttü. Resmi açıklamalarda The Line halen stratejik öncelik olarak nitelendiriliyor ve insan yaşamını değiştirecek yeni bir model sunacak deniliyor. Ancak proje, tarihte eşi görülmemiş ölçekte ve karmaşıklıkta çok nesilli bir gelişim olarak tanımlanıyor.

Projede çalışan bazı işçiler, teknik olarak inşa edilebilir olsa da finansman eksikliği nedeniyle hiç kimsenin ödemeye hazır olmadığını belirtiyor. İnşaat çalışmaları genel olarak yavaşlamış durumda. Tek istisna, 2029 Asya Kış Oyunları’na ev sahipliği yapması planlanan çöl kayak merkezi Trojena.

Projede en büyük sorunlardan biri de yatırımcı bulma zorluğu. Üst düzey yöneticiler sürekli ek fon talep ediyor ancak The Line, diğer Neom projeleriyle kaynak rekabetine girmiş durumda. Bazı Suudi aileler küçük yatırımlar yaparken, Riyad’ın beklediği büyük yabancı yatırımlar gerçekleşmedi. Finansman eksikliği, kıdemli bir inşaat yöneticisinin, The Line’ın asla tamamlanmayacağı yorumunu yapmasına yol açtı.

Krallığın diğer stratejisi – ki şu ana kadar kentsel gelişim çabalarından çok daha başarılı görünüyor – kendisini şu anda dünyayı kasıp kavuran yapay zeka çılgınlığı için vazgeçilmez hale getirmek. Suudi Arabistan son dönemde devasa AI altyapı yatırımları gerçekleştiriyor.

Neom gibi projeler için aslında güzel bir deyim var: Beyaz Fil projeleri. Büyük maliyetlere ve gösterişli bir vizyona sahip olmasına rağmen ekonomik getirisi ve tamamlanabilirliği ciddi şekilde şüpheli. Tarihsel olarak Beyaz Fil benzetmesi pahalı ama işlevsiz, yönetimi zor ve sürdürülemez projeler için kullanılır. Zaten bunlar çoğu zaman sembolik veya prestij amaçlı inşa edilir. Neom da benzer bir kaderi paylaşıyor gibi görünüyor.

kaynak: donanimhaber.com